Philip Shields
www.LightontheRock.org
Page 2 of 6
Akazi ambiri. Ndikambiranji zimenezo? M’maiko ambiri akumadzulo, n’kosaloleka kukhala ndi mkazi mmodzi yekha. Koma m’nthawi za m’Baibulo, zinali zachilendo kuti mwamuna akhale ndi akazi angapo. Mumpingo woyamba, mwachiwonekere ena analinso ndi akazi angapo. Kodi inuyo ndi mpingo wanu mungatani ngati wina apezeka ndi akazi atatu ndi gulu la ana? Kodi adzaloledwa kupezekapo? Mukadatani? Tili ndi izi m'maiko ena aku Africa ndipo mutha kupeza izi zosangalatsa.
Kummawa kwa Africa - Kenya ndi Tanzania - ndizololedwa kukhala ndi akazi angapo. (Sichoncho ku America.) Ndipotu zimene anachita mu 2014 ku Kenya sizichepetsa chiwerengero cha akazi amene mwamuna angakhale nawo.
Kodi Baibulo limanena kuti tiyenera kuchita chiyani mpingo ngati munthu akufuna kuyamba kusonkhana nafe koma ali ndi akazi oposa mmodzi? Kodi angakhale a
m'busa kapena mkulu? Kodi angapiteko limodzi ndi akazi ake onse? Kodi asudzule akazi ake onse kupatula mmodzi?
Ndi zomwe zikunenedwa ndi mabungwe ambiri a mipingo. Koma chabwino nchiyani?
Cholinga cha Mulungu chinali mwamuna mmodzi, mkazi mmodzi. Pamene Mlengi wathu analenga anthu, analenga mwamuna mmodzi ndi mkazi mmodzi. Pakadali pano panalibe anthu ena ndipo zikanakhala zomveka ngati Mulungu akanalenga Adamu ndi akazi angapo, kotero kuti dziko lapansi likanakhala ndi anthu mofulumira. Koma Mulungu sanachite zimenezo. Mwamuna mmodzi, mkazi mmodzi. Ndiko kulondola kwa Mulungu.
Koma kenako tikuona ngakhale pakati pa anthu a Mulungu kuti amuna anayamba kukwatira akazi oposa mmodzi. Yakobo anali ndi akazi awiri ndi adzakazi awiri. Mose anali ndi akazi awiri. Davide anali ndi akazi osachepera 8, kuphatikizapo adzakazi ambiri. Gideoni anali ndi akazi ambiri. Elikana, bambo ake a Samueli, anali ndi akazi awiri. Ambiri mwa mafumu a Yuda ndi Isiraeli anali ndi akazi ambiri. Osandifunsa kuti ndikufotokozereni azikazi. Ndiroleni ine ndinene izi: mwamuna mmodzi, mkazi mmodzi. Osati akazi angapo ndi adzakazi.
Pafupifupi nthaÿi zonse, kukhala ndi akazi oposa mmodzi sikunawayendere bwino. Mlongo wake wa Mose Miriamu, anadzudzula Mose chifukwa cha mkazi wake wa ku Aitiopiya ndipo Mulungu anamutemberera chifukwa cha mtima umenewo ndi khate losakhalitsa (Numeri 12:1-15). Akazi a Davide - ndi ana awo - nthawi zina ankafuna kuphana. Tikhoza kupitiriza ndi zitsanzo zambiri za momwe kukhala ndi akazi angapo sikunali, ndipo sichiri chinthu chabwino m'miyoyo ya anthu. Ndithudi, iwo aku Africa ndi kwina kulikonse: OSATI mukuwonjeza akazi ena kuposa omwe muli nawo pano ngakhale mwalamulo mungathe. Ndiloleni ndifotokoze mowonjezereka.
Mfundo yanga ndi yakuti: Mkazi mmodzi ndi amene Mulungu anaika.
Ngakhale kuti Baibulo silinena paliponse pamene limati kukhala ndi akazi oposa mmodzi ndi tchimo, si nzeru kukhala ndi akazi oposa mmodzi.
Page 3 of 6
Koma limodzi la malamulo a Mulungu kwa mafumu linali lakuti mafumu sayenera kukhala anzeru kukhala ndi akazi ambiri, kuopera kuti akaziwo angapatutse mtima wake kwa Mulungu (Deuteronomo
2
17:17). Mwachiwonekere, YHVH sakukondera mafumu -- kapena kwenikweni aliyense - kukhala ndi akazi angapo, ngakhale mwachiwonekere Iye analoleza, ngakhale kwa mafumu olungama monga Davide.
Deuteronomo 17:17 “Asadzichulukitsire (mfumu) akazi, kuti ungapatuke mtima wake; asadzichulukitsire siliva ndi golidi ndithu.
Sitinganene kuti Mulungu amaona kuti kukhala ndi akazi oposa mmodzi ndi tchimo, chifukwa Mulungu mwiniyo anauza Mfumu Davide kuti ndi amene anam’patsa akazi angapo.
2 Samueli 12:7b-8
“Ndinakudzoza iwe mfumu ya Israyeli, ndi kukupulumutsa m’dzanja la Sauli; 8 Ndinakupatsa
nyumba ya mbuye wako, ndi akazi a mbuye wako m'manja mwako, ndipo anakupatsa nyumba ya Isiraeli ndi Yuda. Ndipo zikadakhala zocheperako, ndikadakupatsani zochulukirapo!
Choncho kukhala ndi akazi oposa mmodzi si tchimo. Izo ndithudi SI zabwino, koma si tchimo. Izi zitha kubweretsa ku machimo ambiri, choncho musachite!
Koma ngakhale kukhala ndi akazi oposa mmodzi ndikololedwa m’dziko lanu, malangizo anga: musatero. Osakwatira akazi oposa mmodzi. Sizingakuthandizeni mkhalidwe wanu.
Lemba limafotokoza momveka bwino kuti mwamuna sangakhale mtsogoleri wa mpingo
ngati ali ndi akazi oposa mmodzi. Ngakhale si tchimo kukhala ndi akazi oposa mmodzi, chifukwa chitsanzo chake ndi chofunika kwambiri, moti mwamuna amene ali ndi akazi ambiri saloledwa kukhala m'busa, woyang'anira, mkulu kapena dikoni.
Nazi zomwe tauzidwa kuti tiziyang'ana mwa mkulu kapena dikoni. Zindikirani: kukhala ndi mkazi mmodzi yekha.
1 Timoteyo 3:1-12
“Mawu odalirika ndi awa: Ngati munthu aika mtima wake pa udindo woyang’anira, akufunafuna ntchito yabwino.
2 Koma woyang’anira ayenera kukhala wopanda chilema, mwamuna wa mkazi mmodzi yekha,
wodziletsa, wodziletsa, wolemekezeka, wochereza alendo, wokhoza
kuphunzitsa, 3 wosakhala woledzera, wosati wachiwawa, koma wodekha, wosakonda ndewu, wosakonda ndalama.
Page 4 of 6
4 Ayenera kuyang’anira bwino banja lake + ndi kuona kuti ana ake akumvera iye ndi ulemu woyenera. 5 (Ngati wina sadziwa kuyang’anira banja lake, angasamalire bwanji mpingo wa Mulungu?) 6 Asakhale wongotembenuka kumene, kapena angayambe kudzikuza + ndi kuweruzidwa mofanana ndi Mdyerekezi. 7 Ayeneranso kukhala ndi mbiri yabwino kwa anthu akunja, kuti angagwe m’manyazi ndi m’msampha wa Mdyerekezi.
8 Momwemonso madikoni akhale amuna oyenera ulemu, oona mtima, osamwa vinyo wambiri, osatsata phindu lachinyengo. 9 Ayenera kusunga choonadi chozama cha chikhulupiriro ndi chikumbumtima choyera. 10 Ayenera kuyesedwa poyamba; ndipo ngati palibe chowatsutsa, azitumikira monga madikoni.
11 Momwemonso akazi awo akhale akazi oyenera ulemu, osati olankhula zoipa, koma odziletsa ndi odalirika m’zonse.”
12 Dikoni ayenera kukhala mwamuna wa mkazi mmodzi + ndipo ayenera kuyang’anira bwino ana ake ndi banja lake.”
3
Choncho munthu amene ali ndi akazi oposa mmodzi sangakhale mmodzi wa akulu athu kapena madikoni.
Mwamuna ameneyo ayeneranso kusonyeza chitsanzo chabwino m’kulera mwana wake, ukwati wake ndipo ngakhale m’nkhani zonga zakumwa zoledzeretsa kapena vinyo: ayenera kuwonedwa monga munthu wolamulira kotheratu kudera limenelo osati chidakwa. Sayenera kukhala wotembenuka watsopano. Akulu ndi madikoni nawonso ayenera
kuyesedwa kaye.
Ndine wothekera kwambiri kudzoza atsogoleri a atumiki omwe alipo kukhala madikoni poyamba kuwayesa, kuwona mmene amachitira ndisanakawakhazikitseko mwamsanga monga akulu .Tikulangizidwa kuti titenge nthawi yathu tisanakhazikitse anthu. Pakhale kusala kudya ndi kupemphera poyamba. Oyenera kudzozedwa ayenera kutengedwa ngati okhulupirira odzazidwa ndi mzimu… NDIkukhala ndi mkazi m'modzi yekha.
MULUNGU ndi amene amasankha akulu. Abusa omwe alipo kapena akulu ndi omwe ayenera kusankha amene adzadzozedwe, motsogozedwa ndi Mulungu, monga Paulo adauza Tito kuti apite ku Krete ndipo ANAyenera kudzoza akulu mumzinda uliwonse. Iye sananene kuti abalewo aziuza Tito amene akufuna kuti akhale amene anaikidwa. Akulu atsopanowa ayeneranso kudaliridwa kutsatira malangizo ndi kuphunzitsa mokhulupirika chiphunzitso cholondola monga aphunzitsidwa.
—Tito 1:5-9
“Ndinakusiya ku Krete kuti uwongole zotsalazo, nuike akulu m’midzi yonse, monga ndinakulamulira.
6 Mkulu ayenera kukhala wopanda chilema, mwamuna wa mkazi mmodzi yekha, mwamuna amene ana ake akhulupirira, osatsutsika kuti ndi aukali, ndi osamvera. 7 Popeza woyang’anira
Page 5 of 6
wapatsidwa ntchito ya Mulungu, + ayenera kukhala wopanda chilema, + wosati wopondereza, + wosachedwa kupsa
mtima, + woledzera, + wosakhala wachiwawa, + wosatsata phindu mwachinyengo.
8 Koma akhale wochereza alendo, wokonda zabwino, wodziletsa, wolungama, woyera mtima, wodziletsa.
9 Ayenera kugwira mwamphamvu uthenga wodalirika monga waphunzitsidwa, kuti akalimbikitse ena ndi chiphunzitso cholamitsa ndi kutsutsa amene amatsutsana nacho.”
Ndiponso, tikuuzidwa mu Tito 1 kuti mkulu ayenera kukhala mwamuna wa mkazi mmodzi, kukhala chitsanzo chabwino, osakhala wokonda kumwa mopambanitsa, ndipo ayenera kulidziÿa bwino Baibulo ndi kuliphunzitsa monga anaphunzitsidwa. Ngati akukhulupirira kuti pali zolakwika m’njira imene anaphunzitsidwa, akambirane ndi m’busa wamkuluyo ndi kuthetsa nkhaniyo mwamalemba kuti choonadi chiphunzitsidwe moyenera.
Sitimaika AKAZI kukhala azibusa kapena akulu akulu. Azimayi Akhoza kudzozedwa ngati "dikoni" komabe - wantchito wamkazi. Aroma 16:1 akulankhula za Febe, mtumiki wa mpingo. Liwu lachi Greek la mtumiki ndi "diakonos" - mtumiki mmodzi, mtumiki.
Madikoni alibe ulamuliro kapena ulamuliro monga momwe abusa odzodzedwa ndi akulu amachitira.
Bwererani kwa mkazi mmodzi ndi momwe timachitira ndi amuna omwe ali ndi akazi oposa mmodzi. Apanso, iwo sangakhale m'busa wodzozedwa kapena dikoni. Nanga bwanji nkhani zina?
Ngati munthu ali ndi akazi angapo ndipo akufuna kupita ku matchalitchi? Kumene
angathe, ndi manja otseguka! Iye ndi akazi ake onse akhoza kupezekapo. Iye sangakhoze basi kukhala mu udindo uliwonse wa utsogoleri. Ndipo palibe amene adzakhalepo pa misonkhano ya Mulungu kuyambira pano mpakana, awonjezere akazi ena. Ine ndikuyembekeza izo zamveka.
Ndalangiza abusa athu ku Africa kuti asamatsogolere maukwati omwe amawonjezera akazi.
4
Koma sindikhulupiriranso kuti awa omwe ali ndi akazi angapo pakali pano akuyenera kukakamizidwa kusudzula akazi awo owonjezera, monga mabungwe ambiri a sabata akuumirira. Ine sindimagwirizana nazo konse.
Kodi mukanaletsa Mose kapena Mfumu Davide kuti asapite kutchalitchi chanu chifukwa anali ndi akazi angapo? Davide adzalamulira Israyeli yense pa chiukiriro!
Chifukwa chake magulu ndi mipingo yomwe ikufuna kuti amuna asudzule kapena kusiya 2 kapena 3 kapena 4. akazi asanabwere ku misonkhano yathu ya mpingo, akulakwitsa kutero, m'malingaliro mwanga. Limenelo si
lamulo la m’Baibulo. Sakumvetsa. Iwo alibe maziko a m’Baibulo a zimenezi. Popeza akazi amenewo AKUKWATIDWA ndi mwamuna, palibe chigololo chimene chikuchitika, choncho palibe chifukwa chowakakamiza kusudzulidwa. Apanso, Baibulo momvekera bwino limalola akazi oposa mmodzi, ngakhale kuti sikunali koyenera kwa Mulungu. Choncho tiyeni tisakhale olungama kuposa Mulungu pa izi.
Page 6 of 6
Kunena zowona, sindisamala zomwe magulu ena amakhulupirira pa izi kapena mitu ina. Ndimangosamala ndi kuphunzitsa zimene Baibulo limatiuza.
Afirika, ndi ena mwa inu Asilamu kapena ena amene ali ndi akazi ambiri, ndiloleni ndifotokoze momveka bwino: Ndikukhulupirira kuti lingakhale tchimo lalikulu kwa inu kusudzulana kapena kusiya akazi anu omwe mwakwatiwa nawo pakali pano, makamaka ngati muli ndi ana, Palibe lamulo la m’Baibulo loti tizitero. Kodi
akazi amenewo adzisamalira bwanji popanda mwamuna wawo? Nanga bwanji ana anu? Kodi chingachitike n’chiyani kwa iwo popanda bambo? Choncho palibe chifukwa chosiya akazi athu tisanalole kuti alowe mu chiyanjano
chathu. Kunena zowona, ndimaphunzitsa kuti lingakhale tchimo lalikulu kusudzula akaziwo mwamunayo atawakwatira.
AWALANDIENI mosazengereza: Ndikulimbikitsa abale onse kulandira mabanja oterowo kotheratu,
popanda kukaikira kulikonse kapena kutsekereza kapena miseche. M’chenicheni, sipafunikira kukambitsirana kulikonse ponena za mkhalidwe wawo.
Paskha: Zoonadi mwamunayo ndi akazi ake akhoza kupita ku Paskha, malinga ngati otenga nawo mbali abatizidwa ndipo adzipenda okha Paskha isanafike (1 Akor.
11:27-33). Ngati mwamuna ali ndi akazi ambiri, ndipo wabatizidwa, akhoza kubwera kudzatenga nawo mbali pa Paskha ndipo akazi ake amene anabatizidwa nawonso atengepo gawo. Ngati ali ndi akazi osabatizidwa, akhoza kubwera kudzayang’ana, koma sangathe kudya mkatewo kapena kumwa m’botolo la vinyo.
Mwamuna amene ali ndi akazi ambiri ayenera kuchita khama kwambiri kuti akhale mwamuna wamkulu kwa ALIYENSE wa akazi ake, kuyesetsa kuti asakondere wina kuposa mnzake. Tingaone mmene zimenezi zinavutira Leya
pamene mwachionekere Yakobo anakonda Rakele kukhala mkazi wake. Choncho inu amene muli ndi akazi oposa mmodzi, limbikirani kwambiri m’mabanja anu.
Ndikukhulupirira kuti izi zakhala zothandiza.
Philip Shields